Na twee bakboeken met een gezonde insteek, is Natascha van der Stelt nu een heel ander avontuur begonnen; Natascha dook de geschiedenisboeken in. Dit waren geen boeken over veldslagen, kastelen, jonkvrouwen en edelen, maar oude kookboeken die tot ruim vier eeuwen terug gaan. Oude Hollandse boeken over het culinaire erfgoed van de lage landen. In het Nederlandse koekjesboek laat Natascha van der Stelt onze rijke historie zien van het Nederlandse koekje.
De Nederlandse koektrommel; een fenomeen omdat het een echt Oud Hollandse traditie is waaruit we bij de koffie of thee slecht één koekje mochten uitkiezen…. Daarna ging het deksel weer op de trommel. Zo ben ik zelf ook opgegroeid. Wij waren lang geleden helemaal verrast door buitenlandse bezoekers bij ons thuis die de trommel leeg aten. We vonden dat denk ik onbeleefd terwijl het eigenlijk juist het tegenover gestelde is.
De koektrommel gaat dicht
Nu ik er op terugkijk is dat zo typisch Hollands. Ik geloof dat deze traditie voor een groot deel aan het afnemen is, maar het zou me niet verbazen dat in menig huishouden na het koekje de trommel direct toch nog steeds dichtgaat.
Uit het Nederlandse koekjesboek uit: “Deftige mevrouwen; eerbaare en beminnelyke juffers; braave huishouwsters en naarstige keukenmeiden gebruikt dit werk tot uwe onderrigting en tot nut en vermaak van het geheele huisgezin.” (uit: De volmaakte Hollandsche keukenmeid, 1761)
Het Nederlandse koekjesboek
Bij de inleiding vertelt Natascha je meer over het huishouden zoals het vroeger allemaal ging. Bijvoorbeeld wie het scepter zwaaide, wie er besliste wat op tafel kwam en controleerde of er niets werd verspilt.
Natascha vond het moeilijk om te beslissen welke recepten ze in dit boekje zou opnemen. Sommige koeken of koekjes zijn al eeuwen oud. Gerezen wafels, denk aan de Belgische wafels, werden al in de 16e eeuw gemaakt.
De recepten zijn zo bewerkt dat je ze gewoon in je eigen keuken kunt maken. Dus de open haard en de bbq hoeven niet aan; tenminste niet voor de koekjes. De recepten zijn vertaald naar anno nu met ingrediënten die goed verkrijgbaar zijn. Ook de hoeveelheden zijn aangepast, want vroeger werd er vaak voor grote hoeveelheden mensen gebakken.
Wat werd er zoal door de eeuwen heen gebakken en zou jij nu zelf je trommel mee willen vullen? Snuffel eens tussen de rij recepten die op alfabetische volgorde staan.
Ieder recept is voorzien van een stukje tekst uit het kookboek waaruit het afkomstig is en een foto. Zo grappig om te lezen; het is Nederlands maar zo anders dan onze taal van tegenwoordig.
Foto boven: Pepercoexkens: Als ik de rij ingrediënten zie met bloem en roggebloem, honing en kruiden die wellicht het begin zijn van onze speculaas- of koekkruiden dan krijg ik trek om er eentje te proeven. Of misschien twee? Ik ben tegenwoordig tenslotte zelf de baas van de koektrommel.
Veel koekjes die je nu kent vinden hun wortels in de keukens van vroeger. Voorlopers van kniepertjes, krakelingen en makronen en oliebollen. Bovenstaande koekjes ken je vast.
Foto linksboven: Spritsen. Favoriet tussen de hedendaagse koekjes. Een recept uit 1756. Wist je dat spritsen vroeger gefrituurd werden?
Foto links beneden: Wafels: Een recept uit 1593: Bakken we nu wafels in een elektrisch wafelijzer, vroeger werden ze gebakken in ijzeren wafelijzers die in het vuur gehouden werden.
Foto rechts: Appelkoekjens: Als ik de rij ingrediënten lees uit 1797, zie ik een voorloper op onze hedendaagse appelflappen
Nog even een kleine rondleiding met een aantal historische koekjes.
Foto linksboven: Vijzelkoek. Een recept uit 1783. In koekjes werd vaker gist gebruikt. Ook bij deze variant. Deze koeken worden op smaak gebracht met rozenwater of oranjebloesemwater. Deze smaakmakers kom ik vaker tegen tussen de Oud Hollandse koekjes.
Fot links beneden: Aalbessenkoekjes. Een recept uit 1752. De koekjes bevatten naast aalbessen, eieren, boter beetje suiker en kaneel. Er komt geen bloem aan te pas maar wel broodkruimels. Een perfect koekje om oud brood leftovers in te verwerken.
Foto rechts: Hoerenkoekjes. Dit is zo’n koekje waarvan ik denk; hoe komt dit koekje aan zijn naam? Wanneer werden ze gebakken, wie aten ze. Het recept is afkomstig uit 1803 afkomstig. Door de krenten, gekonfijte sinaasappel en sukade zullen ze lekker op smaak zijn.
Het Nederlandse koekjesboek heeft een bescheiden formaat, maar dat mag de pret niet drukken. Je vindt veel leuke informatie voor de fanatieke koekjesbakker of de culinaire historicus die het leuk vindt zich te verdiepen in de geschiedenis van het Nederlandse koekje. De Nederlandse koektrommel van vroeger en nu kent vele verschillen maar ook veel recepten waar we nu eeuwen later nog steeds van genieten.
Natascha geeft bij veel recepten wat meer achtergrondinformatie. De recepten zijn vertaalt naar het heden zodat we ze begrijpen en ook kunnen maken. Vier eeuwen koekjes eten; ben jij ook nieuwsgierig?
Het Nederlandse koekjes boek van Natascha van der Stelt
is te koop in de boekenhandel voor 14,95.
ISBN: 9789492821140
Comments